Afbeelding bij Spot verlichting plannen - light 809961 1920
Inbouw en opbouw spots plannen

Spot verlichting plannen

Verlichting bepaalt een groot deel van de sfeer in een kamer.
En doordat vanuit de EU bijna alle halogeen- & gloeilampen verboden worden, spelen LED lampen hoe langer hoe meer een belangrijke rol. Nu, afhankelijk van de hoeveelheid, de kleur & de plaatsing eindig je met schaduwen op de grond, meer donkere hoeken dan een bruine kroeg of een look die sterieler is dan een operatiekamer.

Maar met 5 minuten plannen, kan je het grootste deel van het verlichtingsontwerp zonder ingenieur uitvoeren. De basisregels daarvoor zijn:
vermijd schaduwen op de vloer & muur
gebruik enkel LED spots die warm genoeg zijn qua kleur
zorg voor de juiste dimmers
ga verder dan de volledig vlakke armaturen

Verlichtingskleur

Gemakkelijke dingen eerst – wit is niet zomaar wit (klinkt een beetje als een reclamespot voor wasmiddel, maar het is effectief zo). En dat geldt ook voor LED inbouwspots.
De 3 meest gebruikte kleuren daarin zijn koelwit tussen 5000-6000 Kelvin, warmwit tussen 2700-3200 Kelvin en natuurlijk wit tussen 4000 – 4500 Kelvin.

Afbeelding bij Spot verlichting plannen - CWDLWW 600x336

Source1

De meeste gidsen geven daarin ook aan dat je voor bijna iedere kleur een toepassing hebt, maar om heel kort door de bocht te gaan, dat is voor een doorsnee huis totaal onnodig. Tenzij je in een gallerij woont, heb je echt enkel warmwit nodig. De enige uitzondering daarop is misschien een badkamer, waar je echt wel zeker wil zijn dat jouw makeup er in het daglicht ook hetzelfde uitziet, maar dan nog.

Richtbare spots

Ook voor armaturen kom je met een korte samenvatting al een heel einde.
Richtbare spots gebruik je om er zeker van te zijn dat je enkel licht hebt waar je het nodig hebt.
Diepere armaturen voorkomen dat spots direct je direct in de ogen schijnen.
En dunne geanodiseerde armaturen zorgen ervoor dat de armaturen kleurvast & stofvrij blijven voor de komende jaren. By the way, zo’n armaturen kosten normaal gezien maar een dikke 5-10 euro.
Wie zegt dat verlichting duur moet zijn?

Afbeelding bij Spot verlichting plannen - noxion spot mr16 d round wit 257C incl. gu10 fitting

2 Diepe inbouwspot

De juiste plaats & de juiste hoeveelheid

En dan nét iets praktischer, waar zet je al die spots nu net…
Daar komt er jammer genoeg wel even wat rekenen bij. Nu zijn LEDS gelukkig wel redelijk uniform, dus dat kan je normaal nog wel met de hand.

De belangrijkste maat daarvoor is de hoeveelheid licht die de lamp afgeeft, uitgedrukt in lumen. Jammer genoeg zegt dat nog niets over hoe je die in jouw situatie kan gebruiken. Wil je nl. weten hoeveel licht je net nodig zal hebben in een bepaalde kamer, dan zal je daar enkel maten in lux voor vinden.

Voor de algemene (niet de specifieke taak-verlichting) liggen de meest aangeraden waarden daarvoor rond
100 – 200 lux voor de woonkamer & slaapkamer(s)
150 – 300 lux voor de keuken
200 – 300 lux voor de waskamer & eventueel een dressing

Die verlichting in lux is de absolute lichthoeveelheid gedeeld door de oppervlakte van de kamer.
Voor een woonkamer van ca. 20m² wordt dat dus bijvoorbeeld 2000 – 4000 lumen. Of m.a.w. 4 tot 8 spots van ca. 500 lumen op zo’n kamer. Als je trouwens van plan bent van met gedimde lampen te werken, kan je best een stukje boven de ondergrens gaan zitten. Door het dimmen kan je ze nl. nog wel een stukje zachter zetten.

Om dat licht dan evenredig gespreid te krijgen over de hele kamer, hou je best met 3 basisregels rekening.

Vermijd schaduwen op de grond door de verlichtingskegels op de grond minstens 1/3 te laten overlappen.
Zet geen spots dichter dan 0,75 – 1 meter bij de muren of obstakels. Scherpe lijnen op de muren geven immers de indruk dat het plafond een stuk lager ligt – puur door de spots.
Probeer om ze ietwat evenredig te plaatsen, liefst in ietwat rechte lijnen.

Die schaduwen worden bepaald door de verlichtingshoek. En om het net iets gemakkelijker te maken kan je altijd hier even spieken.
http://www.enlx.co.uk/resources/image-size-throw-distance-beam-angle-calculator

Neem dan even een plan van jouw huis er bij en zet de cirkels er op uit – en met een beetje chance komen die iets of wat overlappend uit.

Afbeelding bij Spot verlichting plannen - untitled 4

Heb je een grotere spreiding nodig, ga dan eerder voor de spots met 60° stralingshoek.
Wil je nét iets meer accentverlichting, zoals voor de keukenkasten, dan neem je beter de 36° modellen.
Daar geldt de regel van 1 m afstand t.o.v. de muur of obstakels trouwens niet… Daar zet je ze best op ong. 40 cm van de kasten, om overdreven schaduwen op het werkblad te vermijden wanneer je er staat te werken.

 

To dim or not to dim

En dan is er nog de laatste vraag – moet je die hele handel dimmen of niet?
Gloeilampen zette je normaal gezien gewoon op een iets lagere spanning, maar dat gaat niet met led lampen. En de niet dimbare versies hebben een constante spanning nodig… Hou je je daar dan toch niet aan en vervang je jouw halogeen lampen met dimmer door LED spots, dan kan je flikkerende lichten, een luid gezoem, etc. verwachten.

Trouwens, als korte tip, als jouw downlight een driver heeft – zo’n bakje dat meegeleverd werd – is hij hoogstwaarschijnlijk niet geschikt om gedimd te worden.

Maar wil je dan toch een driver gebruiken – kijk dan even na of hij geschikt is voor jouw type LED inbouwspots & of hij het maximum vermogen niet overschrijdt. Zonder het harde werk van iemand anders te willen claimen, vind je hier een lijst van een hoop vaakgebruikte LED dimmers in België.
(Van een tijdje terug – maar toch 😉 )

 

En dan zijn we er ongeveer…
Wij gaan hier gaan voor Philips GU10 dimbare spots gaan, in warmwit. Met of zonder Warmglow, daar zijn we nog niet 100% uit – maar zullen we nog op terug komen in onze vergelijkende test. Om ondanks onze beperkte hoogte van het plafond toch een deftige spreiding te krijgen, gaan we daar meestal voor de 60° stralingshoek armaturen.
Voor de armaturen trekken we richting Noxion MR-16 D. Dat zou ons ongeveer zo’n 15 euro per spot moeten kosten – een koopje voor elk type verlichting, maar je moet natuurlijk wel even nadenken bij de layout.

Zit je nog met vragen of wil je gewoon wat hulp bij de beslissing van welke lampen je net zou moeten kiezen? Laat dan gerust even wat weten – altijd happy to help.

 

Bronnen:

  1. Warm White or Cool White – What is Best? – Bright Ideas from LED Hut, https://www.ledhut.co.uk/blog/the-difference-between-warm-white-daylight-and-cool-white-led-bulbs/
  2. Noxion Spot MR16 D-Round Wit | incl. GU10 Fitting | Lampdirect, Noxion Spot MR16 D-Round Wit | incl. GU10 Fitting, https://www.lampdirect.be/nl/noxion-spot-mr16-d-round-wit-incl-gu10-fitting